Haat/Liefde met Belgisch bier

België was vroeger best wel tof. Waar er in Nederland na WWII bijna geen brouwerijen over bleven hadden de Belgen het met zo'n 775 stuks niet slecht voor elkaar. Bijna elk dorp had wel een eigen brouwerijtje en dat was natuurlijk geweldig. De situatie veranderde echter volledig toen grotere brouwerijen begonnen samen te werken. Tegen deze grote brouwerijen was niet op te concureren en de kleinere brouwerijtjes hadden niet veel andere keuze dan hun brouwerij verkopen aan de grote jongens of faillissement aan te vragen.

Inmiddels zijn er in Belgie nog 160 actieve brouwerijen. Dit aantal gaat echter enorm omlaag als je kijkt naar eigendomsrechten. Leffe, Belle-Vue, Duvel, Vedett. Allemaal sterke merken en allemaal gebrouwen in massaproductie door saaie bedrijven als Duvel-Moortgat en Anheuser Bush InBev. Maes, Affligem en Grimbergen zijn zelfs van Heineken. Deze enorme bedrijven zijn niet bepaald bezig met authentiek, smaakvol en bijzonder streekbier maken. Het gaat vooral om houdbaarheid, groot publiek en het neerslaan van concurrentie.

Zonde want op deze manier blijft er weinig over van de mooie bierhistorie. Dan kun je wel een zak geld aan een abdij schenken en je bier vervolgens abdijbier noemen maar dan proef je niet opeens verschil. Wederom is marketing het doel en de smaak van het bier is volledig ondergeschikt.

Deze mannen hebben geen idee hoe bier wordt gemaakt
 ondanks dat ze in de abdij van Grimbergen leven.

In Nederland merk je vaak dat mensen nog steeds Belgisch bier zien als het heilige doel. Als je iets lekkers wilt moet je een Belg hebben. Vervolgens geven we ons geld aan Heineken en drinken we de bocht die ze abdijbier noemen van Grimbergen. Bah. Dit is nu een typisch voorbeeld van het oude bier drinken.

Hoe sterk de naam van Belgie nog altijd is zie je bijvoorbeeld duidelijk aan de Scheldebrouwerij. Deze stond eerst in Noord-Brabant en wordt volledig gerund door Nederlanders. Zij besloten echter naar 30km verderop te verhuizen zodat ze net over de grens zitten en zich Belgisch bier kunnen noemen. Zelfde recepten, zelfde brouwmeester en toch meer succes omdat ze nu Belgisch zijn.

Tot zover de haat. Dan nu de liefde. België heeft dus al heel lang de sterke naam als bierland. Door de export die dit oplevert is het mogelijk geworden voor veel onafhankelijke brouwerijen om toch te blijven bestaan. De eeuwenoude traditie die wel bewaard is gebleven in België maar niet in Nederland heeft een aantal juweeltjes opgeleverd. Belgische bieren zijn van meet af aan een beetje vrijzinnig. Dit is vaak gepaard gegaan met een wisselvallige kwaliteit maar heeft er ook voor gezorgd dat er veel verscheidenheid is. Tel daar bij op dat ze nu al een paar honderd jaar aan de recepten hebben kunnen schaven en je snapt dat het een aantal verfijnde bieren met schier perfecte balans heeft opgeleverd.

Het nieuwe bier drinken heeft dus zeker wel plaats voor Belgisch bier. De truc is een bewuste keuze te maken. Trap niet in claims over abdijen en eeuwen oude geschiedenissen. Gebruik die smartphone eens voor een kleine google als je twijfelt en probeer vooral eens namen die je niet kent van de reclame.

Tips voor de beginner:

Prior 8 van St. Bernardus, een voorbeeld dat een dubbel ook lékker (Grimbergen blèh) kan zijn als je de balans weet te vinden. Laat je niet afschrikken door het alcohol percentage en de kleur. De smaak is vrij zacht.

Lamme Goedzak van de Scheldebrouwerij, geen eeuwenoude traditie maar een lijn met prachtige bieren die je allemaal moet proberen. Dit bier is echt een Belgische blonde maar dan met een aangename flinke hopgift.

Tips voor de gevorderde drinker.

Karmeliet Tripel, (weg met Westmalle!). Drie granen tripel, drie World Beer Awards.

Avec les bon voeux van Brasserie DuPont, mijn favoriet. Eigenlijk bedoelt als nieuwjaars kado voor vaste klanten maar inmiddels zo populair dat het het hele jaar verkrijgbaar is. Heeft alles wat je wilt in bier, onder andere dry-hop. Wel 9,5% dus niet meer met de auto!

Bier maken

Bij het maken van bier zijn er voor de brouwer veel keuzes te maken. Nu we met zijn allen wat meer bezig zijn met bier is het ook wel interessant om te begrijpen waar de smaken die we proeven vandaan komen. Ik ga proberen een beetje inzicht te geven hoe je smaak kan bepalen tijdens het brouwen. Tegelijkertijd is het ook een uitleg van het gehele brouwproces.

Het Nieuwe Bierdrinken

De groep hippe jongemannen met baarden kijkt nog eens goedkeurend naar hun koperen ketel. Lachend en tevreden schenken zij een heldere pils in hun glazen. Nu extra fris! Compleet ander pils, een revolutie!

Bier begint hip te worden. De associatie van grijze mannen van ver in de vijftig die pijp roken begint af te brokkelen en als je nu eens indruk wilt maken in een café bestel je niet de duurste wijn op de kaart maar een krachtig speciaal bier van de tap. Nu blijft de vraag: wat moeten we dan gaan drinken?

Bier in Nederland kent zo zijn eigen geschiedenis. Als altijd heeft de export een grote rol gehad. In de gouden eeuw maakten wij met name bier voor andere landen. Er zijn maar weinig brouwerijen die kunnen zeggen dat ze echt Nederlands bier maken. Bijna allemaal zijn het stijlen van andere landen die Nederland op grote schaal brouwde om te exporteren.

Voor de tweede wereldoorlog waren er 180 brouwerijen actief in Nederland. Door de opkomst van het goedkopere jenever, de economische malaise van de jaren 30 en twee wereldoorlogen waren er in de jaren 50 nog maar 14! brouwerijen over.

Uit Tsjechie was inmiddels het ondergistende Pilsner overgewaaid naar Nederland. Heineken begon zijn opmars in Nederland en in de wereld. Het Tsjechische pils dat bekend staat om zijn moutigheid en frisse bitterheid werd langzaam maar zeker ontdaan van smaak. Slimme marketing voedde de drinkers op over hoe bier er uit zou moeten zien en hoe je het zou moeten drinken. Het liefst zo koud mogelijk, zodat je smaakpappillen toch niets meer registreren en het is absoluut belangrijk dat het bier volledig doorschijnend is. Heerlijk Helder Heineken.

De andere grote brouwerijen, die Nederland rijk is, zijn wat smaak betreft niet anders. De gisten die zijn gekozen hebben als eigenschap zo min mogelijk smaak te creëren. Het bier wordt gefilterd en gepasteuriseerd. De hoppen zijn vrijwel geheel afwezig en er gaat zoveel rijst, mais of andere opvuller in dat het verschil in smaak tussen de merken te verwaarlozen is. Wat over is, heet marketing. Groene flesjes, flesjes met beugels, andere glazen, andere kratten, andere viltjes, ludieke reclames of gewoon het uit een bepaalde streek komen bepaalt voor het overgrote deel welk bier mensen willen hebben. Ik blijf het leuk vinden hoe mensen vol passie vertellen dat ze nooit iets ander zouden willen dan Grolsch. Wissel bij dat soort mensen als ze even niet kijken maar eens hun glas om met een ander pils. Heineken, Hertog Jan, AH pilsner, het maakt niet uit. Het verschil wordt nooit geproefd hoe moeilijk het ook is om voor te stellen.

Gelukkig beginnen steeds meer mensen door te hebben dat pils drinken van een grote brouwerij ongeveer hetzelfde is als een magnetronmaaltijd bij de Albert Heijn. Dan kunnen ze het wel Kornuit noemen en hippe jongemannen met baarden in de reclame stoppen maar verschil is er niet gemaakt. Dit soort marketingtrucs zijn begonnen omdat de grote brouwerijen doorhebben dat het nieuwe bierdrinken begonnen is. Mensen zijn de laffe smaken van het Nederlandse pils beu en zijn aan het experimenteren geslagen.

Ok, geen kornuit dus. Wat drinken we dan?

Brouwerij 't IJ, Amsterdam

Er is een enorme opmars bezig van ambachtelijke brouwerijen in Nederland. Waren het er 70 jaar gelden nog 14, inmiddels zijn we de 200 voorbij. In elke streek is inmiddels wel een plek te vinden waar je ambachtelijk bier kan kopen of waar je gewoon de brouwerij in kan lopen. Alleen in Amsterdam zijn bijvoorbeeld al 10 brouwerijen te vinden, waarvan brouwerij ’t IJ natuurlijk de bekendste is.

Ambachtelijke brouwerijen in Nederland
klik op het plaatje voor meer informatie

Echt bier kun je in steeds meer café’s krijgen, in de proeflokalen van de brouwerijen en in steeds meer supermarkten. Zoek naar ongepasteuriseerd en ongefilterd bier. Laat je niet verleiden tot het kopen van speciaalbieren van grote brouwerijen maar kijk welke brouwerij en bij jou in de buurt zit.